احكام و اصول سياسى اسلام
پژوهش حاضر با هدف بيان مفهوم و سازوكارهاى تحقق عدالت اجتماعى تدوين شده است. در اين پژوهش، نخست مفهوم عدالت ذيل چهار بُعد مورد بررسى قرار گرفته است تا تصويرى ملموستر از عدالت حاصل آيد و سپس سازوكارهاى تحقق عدالت اجتماعى با هدف تحقق ابعاد تعريف شده براى عدالت، علاوه بر سطح كارگزاران، در عرصه هاى سياسى، اقتصادى و فرهنگى بحث شده است.
الف) مفهوم و ابعاد عدالت اجتماعى
۱-برابرى و مساوات
۲-قانونمندى
۳- اعطاى حقوق
۵-توازن
ب) سازوكارهاى تحقق عدالت اجتماعى
۱- وجود عدالت در كارگزاران
۲- سازو كارهاى سياسى
۱-۲مشاركت سياسى
۲ – ۲ گزينش سياسى
۳ – ۲ امنيت
۳- سازوكارهاى اقتصادى
احكام و اصول سياسى اسلام
۱- ۳اقدامات دولت براى تحقق عدالت اقتصادى
۲ – ۳ – مشاركت اقتصادى مردم در تأمين عدالت اقتصادى
-۴ سازوكارهاى فرهنگى
پى نوشتها
برابرى از مهمترين ابعاد و بلكه اصلىترين معناى عدالت است. معناى برابرى اين است كه همه افراد صرف نظر از مليت، جنس، نژاد و مذهب، در إزاى كار انجام شده از حق برابر به منظور استفاده از نعمتهاى مادى و معنوى موجود در جامعه برخوردار باشند.۲ مبناى برابرى اين است كه: «انسانها به حسب گوهر و ذات برابرند… و از اين نظر، دو گونه يا چند گونه آفريده نشدهاند».۳ يا به فرمايش رسول اكرمصلى الله عليه وآله: «الناس كأسنان المشط؛۴ مردم مثل دانههاى شانه هستند». اما آيا برابرى ذاتى انسانها سبب برابرى آنها در همه زمينهها مىباشد؟ و آيا تفاوت استعدادها و شايستگىهاى افراد باعث نابرابرى آنها با سايرين نمىشود؟
ارسطو برابرى را در لحاظ نمودن افراد در برخوردارى از ثروت، قدرت و احترام مىداند و معتقد است بايد با هر كس مطابق با ويژگىهايش برخورد كرد.۵ از طرف ديگر، عده اى برپايى مساوات عادلانه را در دادن ميزان آزادى، معقول مىدانند تا ميدان براى فعاليت كليه افراد فراهم گردد:
به موجب اين كه مقدار فعاليتها و كوششها يكسان نيست، اختلاف و تفاوت به ميان مىآيد: يكى جلو مىافتد و يكى عقب مىماند؛ يكى جلوتر مى رود و يكى عقبتر… به عبارتى، معناى مساوات اين است كه هيچ ملاحظه شخصى در كار نباشد.۶
برابرى اجتماعى در سه عرصه سياسى، فرهنگى و اقتصادى نمود مىيابد. بسط و توضيح هر يك از اين موارد در قسمتهاى مربوط به عدالت سياسى، اقتصادى و فرهنگى بيان خواهد شد.
۲-قانونمندى
قانون مجموعه مقرراتى است كه براى استقرار نظم در جامعه وضع مىگردد. كارويژه اصلى قانون…….